Mamy ślub Stanisława Pieczula!

 Wreszcie po wielu latach poszukiwań udało się nam odnaleźć metrykę ślubu Stanisława Pieczula z Urszulą Lisowską! Ich ślub miał miejsce ( nomen omen?) 14 lutego 1900 roku w ...Czabiszkach.

Ślub odbył się dnia 14 lutego 1900 roku w czabiskim kościele parafialnym. Pan młody- Stanisław Pieczulis, kawaler lat 21 ze wsi Pokalnie, syn Józefa i Ludwiki z domu Łapuszka, panna młoda: Urszula Lisowska panna lat 22 licząca, córka Jakuba i Rozalii z domu Kupczunas. Świadkami byli: Stanisław Pieczulis, Stanisław Wojtkiewicz, Jakub Korecki, Jan Lisowski i wielu innych obecnych na nabożeństwie.

Przy okazji znalazłem trochę informacji o rodzicach Urszuli Lisowskiej. Jej ojciec Jakub Lisowski urodził się około 1854 roku a matka Rozalia rok później. Ich ślub odbył się w Czabiszkach 19 października 1875 roku. Oto ten akt.

Jakub Lisowski miał w dniu ślubu 20 lat, pochodził ze wsi Pamusie, był synem Antoniego Lisowskiego i Katarzyny z domu Bogdanowicz. Jego wybranka Rozalia Kupczunas miała 19 lat, pochodziła ze wsi Janiańce w parafii czabiskiej, była córką Gabriela Kupczunasa i Anny z domu Walińskiej.

Brat dziadka Konstantego.

 Mamy kolejny genealogiczny sukces. Udało się nam odnaleźć brata dziadka Małgosi. Do tej pory wiedzieliśmy o tym, że Konstanty Pieczul urodzony w 1908 roku, miał siostrę Annę urodzoną w 1901 roku, brata Władysława ur. 1904, siostrę Eleonorę ur. 1913. Tymczasem dowiedzieliśmy się, że był jeszcze brat Michał Pieczul urodzony w 1910 roku. Oto jego metryka chrztu.

Treść tego dokumentu:

" Dnia 4 kwietnia 1910 roku w kiernowskim rzymsko-katolickim kościele parafialnym ochrzczono dziecko imieniem Michał przez księdza Jana Kondrata, z zachowaniem wszystkich obrzędów sakramentu, włościan mejszagolskiej gminy Stanisława i Urszuli z Lisowskich, małżonków Pieczulów syn urodzony dnia 28 marca bieżącego roku we wsi Pakielnia w tejże parafii, rodzicami chrzestnymi byli: Stanisław Dachniewicz z Kazimierą Pieczulówną, panną."

                                                             Portret Michała Pieczula.

                                                   Jego żona Genowefa z domu Wąsewicz.

Genowefa urodziła się w 1916 roku.

Myślę, że pora aby zdradzić Wam skąd to nagłe odkrycie. Otóż skontaktowała się z nami pani Bernadeta, która jest wnuczką Bronisława i Aleksandry Pieczulów. Aby nieco rozjaśnić koligacje jej rodziny z rodziną Małgosi, przedstawię fragment drzewa genealogicznego.

Zaznaczę tylko to, że Michał Pieczul odnaleziony w ostatnim czasie, był synem Stanisława ( Stanleya) Pieczula i Urszuli Lisowskiej. Jak już wiemy, Michał ożenił się z Genowefą Wąsewicz. Genowefa miała siostrę Aleksandrę, która to wyszła za mąż za Bronisława Pieczula z Pakielni, syna Jerzego i Wiktorii z domu Drumst. To właśnie Bronisław z Aleksandrą byli dziadkami pani Bernadety. Myślę, że wyjaśniłem te kwestię najprościej jak się da. Teraz zajmę się przybliżeniem przodków pani Bernadety, bo to niezwykle ciekawe.

Grób rodzinny Michała i Genowefy, wraz z synami Romualdem i Michałem na cmentarzu w Lidzbarku Warmińskim.

Archiwalne już zdjęcie Michała Pieczula z jego córką Marią.

Fotografia Genowefy Pieczul z domu Wąsewicz.

Teraz trochę o rodzinie Wąsewiczów. Okazuje się, że zamieszkiwali w Pakielni tak samo jak Pieczulowie. Mam taki oto wykaz rodzeństwa Genowefy i Aleksandry.

Najstarszym z rodzeństwa był Jan Wąsewicz urodzony w 1897 roku, zmarł w 1965 roku w Olsztynie.

Oto metryka chrztu Jana Wąsewicza. Urodzony w Pakielni 6 listopada 1897 roku. Rodzicami chrzestnymi byli: Józef Gryszkiewicz z Urszulą Gryszkiewicz, żoną Jakuba.

Po Janie była Maria ( po mężu Szałkowska) urodzona w 1899 roku, zmarła w Węgorzewie w 1980 roku. Tu musimy zrobić korektę, bo Maria urodziła się naprawdę 26 lutego 1900 roku, jako córka Jana i Anny z Gryszkiewiczów, rodzicami chrzestnymi byli: Kazimierz Gryszkiewicz z Marią Gryszkiewicz.

 Dalej była Apolonia ( jej data urodzenia jest do ustalenia), zmarła w 1978 roku, pochowana na Powązkach w Warszawie. Wg naszych badań Apolonia urodziła się 10 lutego 1907 roku, jej rodzicami chrzestnymi byli: Hipolit Jurkiewicz z Józefą Tyszkiewicz, żoną Michała.

Dalej była Stanisława urodzona w 1903 roku, żona Izydora Szałkowskiego, zmarła w 1996 roku. Wg znalezionej metryki chrztu, Stanisława Wąsewicz urodziła się 18 sierpnia 1902 roku, jako córka Jana i Anny Gryszkiewicz, rodzicami chrzestnymi Stanisławy byli: Michał Tyszkiewicz z Ewą Bagińską, żoną Aleksandra.

 Potem już była Aleksandra urodzona w 1905 roku, zmarła w 1978 roku ( wyszła za mąż za wspomnianego Bronisława Pieczula. Jej metrykę chrztu prezentuję poniżej.

Aleksandra urodziła się 19 lutego 1905 roku w zaścianku Pakielni, jako córka mejszagolskich włościan Jana i Anny z Gryszkiewiczów, rodzicami chrzestnymi byli małżonkowie Aleksander Bogiński z żoną Ewą.

Nagrobek Aleksandry Pieczul z domu Wąsewicz.

Dalej była Jadwiga, która wyszła za mąż za Stanisława Giluna. Urodziła się w Pakielni 6 sierpnia 1910 roku, jako córka Jana Wąsewicza i Anny z Gryszkiewiczów, rodzicami chrzestnymi Jadwigi byli: Stanisław Sławczyński z Marianna Gryszkiewicz, panną.

Wygląda na to, że udało się znaleźć wszystkie osoby z rodziny Wąsewiczów o których wiedzieliśmy.

 Później w miarę wolnego czasu, postaramy się dodać znalezione metryki chrztu poszczególnych osób z tej rodziny. Myślę że i tak powstał z tego pokaźnych rozmiarów materiał do czytania. Na pewno jeszcze wrócimy do tego tematu. Należy podkreślić, że wszystkie te zdjęcia mamy od pani Bernadety, za co jej jesteśmy wdzięczni i liczymy na więcej!

Kolejna ciekawa informacja- 26 czerwca 1891 roku urodziła się Stanisława Wąsewicz, córka Jana i Anny Gryszkiewicz w Pakielni oczywiście. Rodzicami chrzestnymi byli: Kazimierz Pieczul z Marianną Pieczul, żoną Józefa. 

W związku z tym, że była tez druga Stanisława urodzona w 1902 roku, wydaje mi się, że musiała umrzeć w bardzo młodym wieku. To była częsta praktyka dawanie tego samego imienia po zmarłym dziecku.

Kolejna ciekawostka to fragment spisu parafian z 1910 roku, gdzie ujęto tez rodzinę Wąsewiczów.

Wg kolejności są tu zapisani:

Jan Wąsewicz syn Józefa lat 48

żona Anna z domu Gryszkiewicz lat 40

syn Jan lat 14

córka Marianna lat 11

córka Stanisława lat 9

córka Aleksandra lat 6

córka Apolonia lat 4

córka Jadwiga lat 2

Na koniec przedstawiamy taką oto ciekawostkę. Mamy metrykę chrztu Aleksandry Pieczul urodzonej w 1906 roku. Aleksandra urodziła się 5 lipca 1906 roku w Pakielni jako córka Stanisława Pieczula i Franciszki Jankowskiej. Teraz uwaga! Rodzicami chrzestnymi byli- Józef Bogdanowicz z Ewą Strawińską, żoną Michała!

Wszystkie trzy nazwiska kojarzone są jak wiecie z drzewem genealogicznym Małgosi. Oczywiście to zapewne przypadek, ale pewnie coś w tym jest!

Dzięki podpowiedzi mamy siostrę Michała Pieczula- Karolinę. Urodziła się 6 stycznia 1906 roku, oczywiście w Pakielni, jako córka Stanisława i Urszuli Lisowskiej, rodzicami chrzestnymi byli: Stanisław Wojtkiewicz i Stanisława Tyszkiewicz.

10 roku

Marcin Knakfus raz jeszcze.

Ciekawy film dokumentalny o Marcinie Knakfus. Jest wprawdzie po litewsku, ale opowiada on o pracy i wkładzie tego człowieka w architekturę Wilna.

W wileńskiej szkole klasycyzmu było wielu interesujących architektów, ale jednym z pierwszych i najwybitniejszych w jego twórczości był Martynas Knakfusas. Architekt ten zasłynął projektami pałaców, zrekonstruował wiele znanych obiektów w Wilnie. Dzieła Knakfusasa różnią się od dzieł innych architektów klasycyzmu malarskością i swobodą. Dzięki niemu idee masońskie zostały uwiecznione w architekturze wileńskiej. O tym, dlaczego najsłynniejszy uczeń Knakfusasa, Laurynas Gucevičius, jest dziś bardziej znany niż jego nauczyciel – w programie z serialu „Zapomniane nazwiska”.

Opowiadają: historycy sztuki dr Vidas Poškus i dr Rūta Janonienė .

Marcin Knakfus.

 Wydaje mi się, że jesteśmy świadkami ważnego odkrycia. Otóż w trakcie indeksacji parafii Świętojeziorskiej, Małgorzata Bogdanowicz trafiła na akt zgonu Marcina Knakfusa. Na pewno miłośnicy zabytków Wilna powinni znać to nazwisko, bo postać to była znana ale i kontrowersyjna.

Marcin Knackfus urodził się on około 1740 r. w Wólce Ostrożeńskiej niedaleko Garwolina.

W 1768 r. w wieku 28 lat Marcin Knackfus przybył do Wilna, aby praktykować w zawodzie architekta. Z tym miastem związał się na długo. Został zatrudniony przez biskupa wileńskiego, Ignacego Jakuba Massalskiego. Powstańcy polscy powiesili potem w Warszawie tego zdrajcę – targowiczanina dla kary należnej i przykładu publicznego. W kwietniu 1771 r. z polecenia biskupa i samej kapituły wileńskiej Knackfus dokonał oględzin i pomiarów na terenie katedry, sporządzając „Akt defekcyjny o stanie”. Marcin Knackfus służył w wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego, otrzymując w wieku około 25 lat stopień kapitana. Jednocześnie do 1773 r. wykładał w wojskowej szkole Litewskiego Korpusu Inżynierskiego. Potem prowadził zajęcia z architektury w uczelni jezuickiej przekształcanej wówczas, po kasacie zakonu, w Szkołę Główną Litewską. Został tam pierwszym profesorem architektury cywilnej i praktycznej, z czasem zajmując miejsce ks. Mateusza Kisielewskiego. Knackfus pracował także przy projektach i przebudowach kilkunastu wileńskich pałaców. Wspomnijmy tutaj tylko rezydencje de Reussów przy placu Biskupim, Łopacińskich z bogatym portalem przy ul. Skopówka, Abramowiczów przy ul. Wielkiej, Tyzenhauzów przy ul. Niemieckiej. Był autorem projektów konwentu dla ubogiej szlachty i budynków dla szkół parafialnych. Nadzorował rekonstrukcję Zielonego Mostu oraz budowę archiwum Trybunału Litewskiego przy Zamku Dolnym, nieopodal wrót zamkowych. Wykonał plan zabudowy i regulacje ulic oraz placów na Pohulance, a także na innych przedmieściach, pomiary Starego Zamku i koszar Ogińskiego. Z projektów wykonywanych lub nadzorowanych, czy też budowli restaurowanych poza Wilnem, z Knackfusem związany jest dwór Zabiełłów w Pojeziorach, budynek szkoły parafialnej i kościoła w Traszkunach, kościoły w Kurtowianach, Lachowiczach, Szawlach, Poniewieżu, a także świątynia w Trokach.

Marcin Knackfus był członkiem trzech lóż masońskich działających w Wilnie („Du Bon Pasteur à Vilna”; „Temple de la Sagesse”; „Gorliwy Litwin”). Ludzie żyjący wówczas, zresztą podobnie jak niektórzy dzisiaj, wyznający spiskowe teorie dziejów, sądzili, że masoneria miała rzekomo wielki wpływ na losy świata. Wtedy dla osób majętnych o poglądach liberalnych, a Knackfus takim człowiekiem właśnie był, taka działalność w kręgach wolnomularskich stawała się sposobem na spędzanie wolnego czasu. W 1794 r. uczestniczył on w działaniach wspierających insurekcję kościuszkowską na Litwie. Tamtejszym władzom powstańczym przedstawił model młyna obozowego w kształcie wozu z zaprzęgiem do trzech koni. Taki podróżny młyn mógł zemleć w czasie drogi podczas doby pięć beczek żyta. Został zmuszony przez Rosjan do osiedlenia się na terenie zaboru pruskiego. Dwadzieścia lat wcześniej nabył domek w Serejkiszkach nad Wilenką, czyli na obszarze dzisiejszego Ogrodu Bernardyńskiego, wówczas uniwersyteckiego Parku Serejkiskiego. Dokonał też pomiarów i planów tego miejsca. Swego czasu istniało drewniane przedmieście i ulica Serejkiszki prowadząca od Zamku Dolnego do klasztoru bernardynów. Po upadku powstania kościuszkowskiego żołnierze rosyjscy w odwecie za udział wilnian w zbrojnym zrywie spalili zabudowania znajdujące się na terenie Serejkiszek. Nieruchomość Knackfusa jednak ocalała. Po upadku powstania kościuszkowskiego Marcin Knackfus z powodu rozpoczynających się prześladowań rosyjskich wyjechał na Suwalszczyznę, jednakże potem powracał co pewien czas do Wilna. W międzyczasie, pracując w Pojeziorach koło Wyłkowyszek przy granicy z Prusami, pisał w liście, że stan jego zdrowia pogarsza się, czuje się samotnym, zrujnowanym emigrantem, ale liczy jeszcze na odzyskanie niepodległości i uwolnienie kraju od władzy Rosjan. Wówczas to zaprojektował dla kasztelana mińskiego Szymona Zabiełły pojeziorski pałac.  Końcówka ziemskiej egzystencji Knackfusa ginie w mrokach historii. Niewiele wiadomo o ostatnim okresie jego życia. Jeszcze w latach 1820–1821 wileńscy masoni zbierali środki finansowe na zapomogi dla swojego byłego brata, wtedy już człowieka bardzo schorowanego. Zmarł prawdopodobnie w Wilnie. Związek małżeński zawarł z Agnieszką Pawłowską. Mieli urodzonego w 1767 r. syna Joachima oraz córkę Katarzynę, która wyszła mąż za byłego porucznika wojsk polskich, Macieja Olszewskiego.

( na postawie Artykułu opublikowanego w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 3 (9) 21-28/01/2023 autorstwa Tomasza Balbusa z IPN)

Teraz akt zgonu Marcina Knakfusa.

Według tego dokumentu wynika, że Marcin Knakfus zmarł 24 listopada 1822 roku o godzinie 11-tej w nocy, w domu pod numerem drugim w Szławantach. Były kapitan Wojsk Polskich liczący 94 lata, pozostawił żonę Ludwikę z domu Szyndelmaizer. I tu jest problem. Oficjalnie wiemy, że ożenił się z Agnieszka Pawłowską przed 1767 rokiem. Nie wykluczamy jednak, że Ludwika była jego kolejną żoną.

Jak zwykle gdy uznajemy, że mamy nieskończony temat, wracamy do niego gdy pojawi sie cos nowego. Tak jest i tym razem. O rodzinie Knakfus szeroko pisze w swym genialnym opracowaniu pan Tadeusz Bernatowicz " Die Familie Knakfuss". W związku z tym, że opracowanie to jest po niemiecku, skupiłem się wobec tego tylko na wątku dotyczącym bezpośrednio Marcina Knakfusa.

Martin Knakfus urodził się około 1742 roku, był synem Karla Georga Knakfussa. rodziny osiągnął największą sławę i najwyższą pozycję społeczną. Prawdopodobnie dzięki pomocy ojca kształcił się na architekta neoklasycystycznego w środowisku warszawskim i zdobył tytuł kapitana Jego Królewskiej Mości. Ożenił się z Polką, Agnieszką z domu Pawłowską. Początkowo pracował na Mazowszu, gdzie, jak podaje Edward Topaciński, w Wólce koło Garwolina urodził się jego syn Joachim (1767). Około 1771 roku, dzięki protekcji biskupa Massalskiego, przybył do Wilna, gdzie powierzono mu katedrę architektury na uniwersytecie (1774, 1778). Być może jego największym osiągnięciem edukacyjnym było nauczanie zasad architektury Wawrzyńca Gucewicza, późniejszego najważniejszego architekta neoklasycyzmu w Wilnie. Tytuł szlachecki, który otrzymał w 1775 roku, fundamentalnie zmienił pozycję społeczną i ekonomiczną Knackfusa. Został członkiem loży masońskiej „Gorliwy Litwin” (Sumienny Litwin), a także radnym miejskim Wilna.

Martin Knackfus był polskim patriotą. W 1783 roku zaprojektował dekorację kościoła św. Jana w Wilnie dla upamiętnienia setnej rocznicy triumfu Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Potwierdził również swoją polskość, biorąc udział w powstaniu kościuszkowskim (1794).

Po klęsce szukał schronienia na terenach zaboru pruskiego. Jego najbliższa rodzina miała różnorodne powiązania z Polską.

Jego córka Katarzyna wyszła za mąż za Macieja Olszewskiego, porucznika armii polskiej,

a jego brat, mieszkający w Grodnie, był chorążym Jego Królewskiej Mości. Możliwe, że studiował również architekturę, ale ta hipoteza wymaga dalszych badań.

Wędrówki rodziny Knackfussów po Europie Środkowej i Wschodniej nie zakończyły się na Litwie i Ukrainie. Joachim, syn Martina Knackfusa, studiował matematykę, fizykę i architekturę w Akademii Wileńskiej (1784/1785). Dzięki biskupowi Massalskiemu został wysłany do Szkłowa, aby tam nauczać matematyki.

Później przybył na ziemie rosyjskie, do Czernichowa, gdzie został profesorem w miejscowej akademii (1804). 

Kuzynami Knackfussa byli Gottfried Knackfuss i jego syn Franciszek Ksawery, ale znamy tylko ich imiona.

Członkowie rodziny Knackfuss byli dobrze wykształceni i utalentowani.

Znajomość języka francuskiego wśród przedstawicieli pierwszego pokolenia ułatwiała kontakty z polskimi magnatami. Z czasem nauczyli się również języka polskiego. Wiemy, że niektórzy z nich – jak Johann Georg czy Carl Georg – byli katolikami. Drugie i trzecie pokolenie rodziny w pełni zintegrowało się z Polską i wykazało się patriotyczną postaw

Czy to pobyt Joachima Knackfussa w Rosji ostatecznie skłonił członków rodziny do emigracji dalej na wschód?

To pytanie pozostaje otwarte, a odpowiedź może okazać się zaskakująca.

Dla zainteresowanych podaję link do opracowania Tadeusza Bernatowicza- https://archiv.ub.uni-heidelberg.de/artdok/2249/1/Bernatowicz_Die_Familie_Knackfuss_2006.pdf

Mamy jeszcze swego rodzaju ciekawostkę: to list od Marcina Knakfusa z 24 lutego 1769 roku do księcia Radziwiłła. Może nie sama treść listu jest ważna, ale sam fakt, że możemy poznać charakter pisma Marcina Knakfusa, a zwłaszcza jego podpis.

Mamy kolejny materiał dotyczący rodziny Marcina Knakfusa. Tym razem dotyczący jego córki Józefaty. W roku 1824 urodziła ona córkę Paulinę. Oto metryka chrztu Pauliny.

" Roku Tysiącznego Ośmsetnego Dwudziestego Czwartego Dnia dwudziestego piątego Miesiąca Stycznia o godzinie trzeciej z Południa. Przed Nami- Proboszczem Święto- Jeziorskim, Urzędnikiem Stanu Cywilnego, gminy Święto-Jeziorskiey w Obwodzie Seyneńskim, Woiewództwa Augustowskiego. Stawiła się Zofia Sałońska Kucharzowa licząca la trzydzieści dwa, we Dworze Szławantach, tuteyszey gminy zamieszkała i oświadczyła Nam, że dnia dwudziestego trzeciego Stycznia roku bieżącego o godzinie piątey rano: JPanna Jozefata Knakfusówna szlachcianka licząca lat ośmnaście Córka Zmarłego JPana Marcina Knakfusa Kapitana Woysk Polskich przy tymże Dworze we wsi Szławantach na kącie mieszkaiąca w Domu pod numerem trzecim porodziła Dziecię płci żeńskiey które Nam okazuie któremu daie Imię Pawlina. Rzeczone oświadczenie i pokazanie Dziecięcia nastąpiło w przytomności Wawrzyńca Pawasona liczącego lat czterdzieści cztery, tudzież Jakuba Zelanisa Dwadzieścia sześć lat liczącego, we wsi Juszkowcach tuteyszey Gminy na Gospodarstwie zamieszkałego. Poczem ninieyszy Akt Urodzenia przeczytany i podpisany przez Nas i Jakuba Zelanisa iako świadka, oświadczaiąca zaś i drugi świadek pisać nie umieią. X. Antoni Dzwonkowski."

Wygnańcy polscy w Rosji.

 Jakiś czas temu odkryłem bardzo obszerny materiał źródłowy jakim są zasoby Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Piotrogrodzie. Materiał ten jest opublikowany w Archiwum Akt Nowych.

Wśród tysięcy rozmaitych dokumentów znalazłem m.in. metryki chrztów czy zgonów osób tam urodzonych lub zmarłych, które pochodziły z terenu pogranicza Litwy z Polską. Skupiłem się oczywiście na osobach z parafii nas interesujących, czyli z takich parafii jak Sereje, Wiejsieje czy Sejny. 

Na początek przedstawiam metrykę chrztu Teofila Piotra Frąckiewicza.

Teofil Frąckiewicz urodził się 16 czerwca 1916 roku w osadzie Spas- Klepiki w guberni riazańskiej. Jego rodzicami byli: Teofil i Anna Masiukonis ze wsi Wiejsieje w guberni suwalskiej. Jego rodzice brali ślub w Wiejsiejach w 1913 roku.

Kolejny dokument to świadectwo chrztu Bolesława Łukaszewicza z parafii Sereje.

Bolesław Łukaszewicz urodził się osadzie Spas- Klepiki w guberni riazańskiej dnia 12 lutego 1916 roku, jako syn Bartłomieja i Józefy Turowskiej. Rodzice Bolesława brali ślub w parafii Sereje w 1910 roku.

Następny dokument to świadectwo chrztu Marii Raczkowskiej urodzonej w tej samej osadzie Spas- Klepiki w guberni riazańskiej.

Maria Raczkowska urodziła się 12 lutego 1916 roku jako córka Józefa Raczkowskiego i Marianny z domu Kulesza. Rodzice Marii wzięli ślub w Sejnach w lutym 1902 roku.

Udało się odnaleźć metrykę ślubu rodziców Marii. Ślub odbył się w Sejnach 21 stycznia 1902 roku. Jej ojciec Józef Raczkowski miał 25 lat, był synem Ignacego i Franciszki Karwowskiej, urodzony we wsi Lasanka. Matką Marii była Marianna Kulesza licząca 19 lat córka Aleksandra Kuleszy i Ewy z domu Kordak, urodzona w mieście Sejnach.

Mam nadzieję, że być może ktoś z naszych Czytelników poszukiwał wiadomości o tych właśnie osobach.